Nội dung của Truyện Ma Trung Tăng – Thánh Vật ở Thái Bình – Tập 2 đưa người đọc quay trở lại bối cảnh tâm linh huyền bí, nơi những sự kiện tưởng chừng chỉ là pháp luật lại ẩn chứa những thông điệp sâu xa về luật nhân quả và nghiệp chướng. Tại vùng đất vốn nổi tiếng với những linh tích thiêng liêng và truyền thuyết về Thánh Vật, câu chuyện về vụ án gà lôi trắng của Thái Khắc Thành trở thành một ví dụ điển hình cho sự giao thoa phức tạp giữa chính sách bảo vệ tự nhiên và những hành vi cá nhân tưởng chừng vô hại. Đây không chỉ là một vụ án hình sự đơn thuần mà còn là lời cảnh tỉnh về sự mê muội trước tài sản thiên nhiên quý giá và tầm quan trọng của việc tuân thủ luật bảo vệ động vật hoang dã. Sự can thiệp kịp thời của các cơ quan chức năng đã làm sáng tỏ ý nghĩa thực tiễn và tính cấp thiết của việc cập nhật pháp lý.
Ý Nghĩa Tâm Linh Của Vụ Án Tại Vùng Đất Hưng Yên – Thái Bình
Khu vực giao thoa giữa Hưng Yên và Thái Bình từ lâu đã được biết đến với những truyền thuyết dân gian đậm màu sắc tâm linh. Trong bối cảnh của Truyện ma Trung Tăng – Thánh Vật ở Thái Bình – tập 2, hành vi mua bán và nhân giống gà lôi trắng của Thái Khắc Thành, dù là hành vi kinh tế, lại bị đặt trong sự đối chiếu với những quy luật tự nhiên và tâm linh.
Việc thu giữ các cá thể gà lôi tại thôn Quý Sơn, xã Song An, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình (nay là phường Vũ Phúc, tỉnh Hưng Yên) không chỉ là một sự kiện pháp lý mà còn là điểm nút gợi mở cho những suy tư về nghiệp chướng. Người xưa tin rằng, động vật quý hiếm mang trong mình linh khí của thiên nhiên, việc kinh doanh chúng có thể dẫn đến những hệ lụy khó lường.
Khái niệm “Thánh Vật” trong truyền thuyết địa phương thường gắn liền với những sinh vật hoặc bảo vật có khả năng che chở hoặc mang lại tai ương. Việc gà lôi trắng (loài nguy cấp, quý hiếm) trở thành vật chứng cho một vụ án hình sự đã tạo nên một lớp ngữ nghĩa tâm linh, gợi nhắc về sự trừng phạt của quy luật tự nhiên khi con người cố gắng chiếm đoạt hoặc thương mại hóa những tạo vật thiêng liêng.
Quá Trình Bắt Giữ Và Xác Định Vật Chứng Quý Hiếm
Vụ án bắt đầu từ ý định cá nhân của Thái Khắc Thành vào năm 2022, khi Thành nhận thức rõ ràng gà lôi trắng là động vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm, bị cấm nuôi nhốt và mua bán. Tuy nhiên, Thành vẫn quyết tâm thực hiện kế hoạch nhân giống để bán kiếm lợi nhuận. Hành vi này thể hiện sự coi thường pháp luật và tham lam vật chất.
Năm 2024, Thành mua 01 cá thể gà lôi trống trên mạng xã hội từ một người lạ ở Cần Thơ với giá 4.500.000 đồng. Sau đó, Thành tiếp tục trao đổi 01 con chích choè lửa để lấy 02 cá thể gà lôi mái từ một người khác ở huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Toàn bộ quá trình nuôi nhốt diễn ra tại nhà riêng mà không hề đăng ký với cơ quan có thẩm quyền.
Sự vi phạm pháp luật được củng cố khi Thành thu được lợi nhuận từ việc nhân giống. Các cá thể gà lôi mái đã đẻ 13 trứng, ấp nở được 10 con gà lôi con. Ngày 26/3/2025, Thành đã bán 10 cá thể gà lôi con này với giá 6.000.000 đồng.
Việc giao dịch này đã bị tổ công tác của Công an tỉnh Thái Bình (nay là Công an tỉnh Hưng Yên) phát hiện và thu giữ khi giao gà tại khu vực thuộc thôn Quý Sơn. Tiếp đó, Cơ quan Công an đã khám xét khẩn cấp tại nơi ở của Thành, thu giữ thêm 03 cá thể gà trưởng thành khác (01 trống trắng, 02 mái nâu), nâng tổng số cá thể liên quan lên 13 cá thể sống.
Cơ Sở Pháp Lý Xác Định Gà Lôi Trắng Là Loài Nguy Cấp
Để làm căn cứ pháp lý cho việc truy tố, việc giám định khoa học là bắt buộc. Kết quả giám định được thực hiện vào ngày 02 và 03/4/2025 bởi Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam – Viện hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam.
Kết luận giám định xác định rõ: 13 cá thể động vật sống (10 con non, 03 con trưởng thành) là loài gà lôi trắng, có tên khoa học là Lophura nycthemera. Loài này thuộc lớp chim (Aves), bộ gà (Galliformes), họ trĩ (Phasianidae).
Tại thời điểm khởi tố, điều tra và truy tố, gà lôi trắng được ghi nhận trong phụ lục I – nhóm IB của Nghị định số 84/2021/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP). Đây là cơ sở để xác định hành vi của Thái Khắc Thành là vi phạm nghiêm trọng quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm.
Viện kiểm sát nhân dân huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình (nay là Viện kiểm sát khu vực 5 – Hưng Yên) đã ban hành Bản Cáo trạng số 68/CT-VKSVT ngày 30/6/2025, truy tố bị cáo Thái Khắc Thành về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm” theo điểm b khoản 2 Điều 244 Bộ luật Hình sự.
Bản Án Sơ Thẩm Và Kiến Nghị Hình Phạt Từ Viện Kiểm Sát
Tại phiên tòa sơ thẩm, đại diện Viện kiểm sát đã đề nghị Hội đồng xét xử tuyên bố bị cáo phạm tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm”. Viện kiểm sát đề nghị áp dụng khung hình phạt nghiêm khắc.
Cụ thể, Viện kiểm sát đề nghị áp dụng điểm b khoản 2 và khoản 4 Điều 244; điểm s khoản 1 và khoản 2 Điều 51; Điều 50; Điều 38, Điều 35 Bộ luật Hình sự. Hình phạt đề nghị đối với Thái Khắc Thành là từ 05 năm 06 tháng tù đến 06 năm tù.
Đồng thời, Viện kiểm sát cũng đề nghị phạt bổ sung bị cáo từ 50 triệu đồng đến 60 triệu đồng để nộp ngân sách Nhà nước, cùng với việc xử lý vật chứng theo quy định.
Bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025/HSST được Toà án nhân dân khu vực 5 – Hưng Yên tuyên bố vào ngày 08/8/2025. Căn cứ vào các điều luật và nghị quyết liên quan (bao gồm cả Điều 244 BLHS), Tòa án đã ra quyết định cuối cùng.
Tòa án tuyên bố bị cáo Thái Khắc Thành phạm tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm”. Về hình phạt, Tòa án xử phạt bị cáo 06 năm tù, thời hạn tù tính từ ngày 04/4/2025. Ngoài ra, bị cáo còn bị phạt bổ sung 30.000.000 đồng để nộp ngân sách Nhà nước. Bản án sơ thẩm cũng đề cập đến các vấn đề xử lý vật chứng, án phí và quyền kháng cáo của bị cáo.
Yếu Tố “Thiên Cơ” Trong Sự Thay Đổi Của Chính Sách Pháp Luật
Điều làm nên sự kịch tính và phức tạp của vụ án, khiến nó trở thành một phần của chuỗi sự kiện trong Truyện ma Trung Tăng – Thánh Vật ở Thái Bình – tập 2, chính là sự thay đổi bất ngờ trong hệ thống pháp luật. Đây là yếu tố then chốt dẫn đến việc kiến nghị kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm.
Ngay sau khi bản án sơ thẩm được tuyên, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã kịp thời nắm bắt thông tin và phối hợp với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh cùng lãnh đạo Công an tỉnh để xem xét lại toàn bộ hồ sơ vụ án. Hành động này thể hiện sự chuyên nghiệp và tinh thần trách nhiệm cao trong việc đảm bảo công lý được thực thi chính xác.
Quá trình nghiên cứu hồ sơ đã làm lộ ra một điểm mấu chốt: cấp sơ thẩm đã không kịp thời áp dụng Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT ngày 24/6/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Thông tư này quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm, nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước CITES. Quan trọng hơn, Thông tư này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, tức là trước ngày tuyên án sơ thẩm (08/8/2025).
Tác Động Của Thông Tư 27/2025/TT-BNNMT Đến Tội Danh
Sự thay đổi về phân loại pháp lý của gà lôi trắng là căn nguyên của sự việc. Theo Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT, gà lôi trắng (Lophura nycthemera) đã được chuyển từ nhóm IB (loài cực kỳ nguy cấp, Nghị định 84/2021) xuống nhóm IIB.
Việc chuyển nhóm này có ý nghĩa pháp lý vô cùng to lớn. Khi gà lôi trắng còn ở nhóm IB, hành vi vi phạm sẽ bị xử lý theo Điều 244 Bộ luật Hình sự (“Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm”). Đây là tội danh nghiêm trọng với khung hình phạt cao.
Tuy nhiên, khi loài này được chuyển xuống nhóm IIB, hành vi của Thái Khắc Thành có dấu hiệu chuyển sang tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã” quy định tại Điều 234 Bộ luật Hình sự. Mức độ nghiêm trọng và khung hình phạt của Điều 234 nhẹ hơn đáng kể so với Điều 244.
Bản án sơ thẩm đã xác định nhầm cơ sở pháp lý khi vẫn dựa vào Nghị định 84/2021 và tuyên bố bị cáo phạm tội theo Điều 244 là “không đúng với sự thay đổi của chính sách, pháp luật”. Điều này vi phạm nguyên tắc áp dụng pháp luật có lợi cho bị cáo, đặc biệt khi chính sách pháp luật đã thay đổi trước ngày tuyên án.
Kiến Nghị Kháng Nghị Và Yêu Cầu Điều Tra Lại Vật Chứng
Nhận thấy sai sót nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã đưa ra các hành động kịp thời. Tuy nhiên, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh không có thẩm quyền kháng nghị bản án hình sự sơ thẩm theo trình tự phúc thẩm.
Do đó, Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã lập văn bản kiến nghị Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên kháng nghị đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025/HSST theo đúng thẩm quyền được quy định.
Hành vi của Thái Khắc Thành, nếu áp dụng Điều 234, vẫn cần phải điều tra lại để xác định giá trị các cá thể gà lôi thu giữ. Đây là một yếu tố cấu thành tội phạm quan trọng trong Điều 234 BLHS. Việc xác định giá trị chính xác của 13 cá thể gà lôi tại thời điểm Thông tư 27/2025 có hiệu lực là bước bắt buộc để có căn cứ giải quyết vụ án theo đúng quy định pháp luật.
Việc kháng nghị đã được Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên chấp thuận. Ngày 13/8/2025, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên đã ra Quyết định kháng nghị phúc thẩm số 09/QĐ-VKS. Quyết định này đề nghị hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để tiến hành điều tra lại vụ án theo đúng trình tự và quy định mới.
Thay Đổi Biện Pháp Ngăn Chặn Và Tính Nhân Đạo Trong Luật Pháp
Sự can thiệp của các cấp thẩm quyền tỉnh Hưng Yên không chỉ dừng lại ở việc kiến nghị kháng nghị. Cùng ngày ra quyết định kháng nghị, Tòa án nhân dân tỉnh đã ra Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành.
Bị cáo Thái Khắc Thành đã được chuyển từ biện pháp Tạm giam sang biện pháp Cấm đi khỏi nơi cư trú. Quyết định này cho phép bị cáo được tại ngoại, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo đúng quy định của pháp luật.
Hành động thay đổi biện pháp ngăn chặn thể hiện tính nhân văn sâu sắc của pháp luật Việt Nam. Khi có dấu hiệu sai sót trong quá trình tố tụng và có cơ sở pháp lý cho thấy mức độ nghiêm trọng của tội danh có thể giảm xuống, việc trả tự do cho bị cáo (trong khi chờ điều tra lại) là cần thiết để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của công dân.
Quyết định này cũng là một minh chứng rõ ràng cho việc hệ thống tư pháp Việt Nam ưu tiên tính chính xác, công bằng, và sẵn sàng sửa chữa sai lầm, đặc biệt khi có sự thay đổi về chính sách quản lý động vật hoang dã. Việc hủy án sơ thẩm để điều tra lại cũng đảm bảo rằng các yếu tố cấu thành tội phạm sẽ được xem xét kỹ lưỡng dưới ánh sáng của văn bản pháp luật mới nhất.
Phân Tích Chuyên Sâu Về Sự Khác Biệt Giữa Điều 244 Và Điều 234 BLHS
Việc tranh luận pháp lý xoay quanh việc áp dụng Điều 244 hay Điều 234 Bộ luật Hình sự (BLHS) là trọng tâm của vụ án. Đây là hai điều luật khác nhau về việc bảo vệ động vật, được phân biệt chủ yếu dựa vào mức độ nguy cấp, quý, hiếm của loài động vật đó.
Điều 244 BLHS (“Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm”) áp dụng cho các loài thuộc nhóm I (cực kỳ quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng cao), như gà lôi trắng khi còn ở nhóm IB theo Nghị định 84/2021. Khung hình phạt đối với tội này rất nặng, có thể lên đến 15 năm tù giam nếu thuộc khoản 3.
Ngược lại, Điều 234 BLHS (“Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã”) áp dụng cho các loài thuộc nhóm II (ít nguy cấp hơn, hoặc không thuộc nhóm I), hoặc các loài hoang dã thông thường nhưng có giá trị lớn. Khi gà lôi trắng chuyển sang nhóm IIB theo Thông tư 27/2025/TT-BNNMT, tội danh hợp lý hơn là Điều 234.
Sự khác biệt lớn nhất giữa hai điều luật này không chỉ là khung hình phạt mà còn là yếu tố định lượng. Điều 234 thường yêu cầu phải xác định rõ giá trị tang vật (từ 100.000.000 đồng trở lên cho khoản 1, hoặc các mức định lượng khác), hoặc số lượng cá thể nhất định. Do đó, việc Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên yêu cầu điều tra lại để xác định giá trị vật chứng là hoàn toàn chính xác theo yêu cầu cấu thành tội phạm của Điều 234 BLHS.
Bài Học Từ Sự Kiện Gà Lôi Trắng Đối Với Người Dân Và Cơ Quan Tư Pháp
Vụ án gà lôi trắng của Thái Khắc Thành, dù mang tính chất pháp lý, lại là một bài học sâu sắc cho cả người dân và hệ thống tư pháp, phù hợp với tinh thần tìm hiểu sâu sắc về văn hóa và tín ngưỡng của tamlinh.org. Đối với người dân, đây là lời nhắc nhở rằng sự thiếu hiểu biết hoặc cố tình lách luật trong việc mua bán động vật hoang dã có thể dẫn đến những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng. Việc kiểm tra tình trạng pháp lý của các loài động vật trước khi kinh doanh là điều tối quan trọng.
Đối với cơ quan tư pháp, vụ án này khẳng định nguyên tắc áp dụng văn bản pháp luật mới nhất và có lợi cho bị cáo, ngay cả khi nó được ban hành chỉ vài tuần trước ngày tuyên án. Đây là minh chứng cho sự linh hoạt và tính chính xác cao độ mà hệ thống luật pháp phải duy trì để tránh oan sai.
Chính nhờ sự nhạy bén và tinh thần trách nhiệm của Chánh án TAND tỉnh Hưng Yên trong việc kịp thời nắm bắt thông tin và đưa ra kiến nghị kháng nghị, quyền lợi hợp pháp của bị cáo mới được đảm bảo, đồng thời duy trì sự nghiêm minh và công bằng của pháp luật. Vụ việc còn cho thấy tầm quan trọng của sự phối hợp liên ngành (Tòa án, Viện kiểm sát, Công an) trong việc giải quyết những vụ án phức tạp có liên quan đến chính sách quản lý thay đổi.
Yêu Cầu Chuyên Môn Về Phân Loại Và Quản Lý Động Vật Hoang Dã
Sự thay đổi về phân loại Lophura nycthemera từ nhóm IB sang IIB trong Thông tư 27/2025/TT-BNNMT không phải là ngẫu nhiên. Nó phản ánh những đánh giá khoa học cập nhật về tình trạng quần thể của loài này trong tự nhiên, có thể do các nỗ lực bảo tồn đã thành công hoặc do sự phát triển của công nghệ nhân giống.
Việc chuyển loại này cho thấy tính động của pháp luật về bảo vệ động vật. Các cơ quan quản lý (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) phải liên tục cập nhật danh mục để phản ánh đúng thực tế bảo tồn, tránh việc trừng phạt quá mức đối với các hành vi liên quan đến những loài đã phục hồi quần thể.
Trong vụ án này, sự chậm trễ trong việc áp dụng văn bản mới đã tạo ra sai sót pháp lý, nhấn mạnh rằng các Thẩm phán và Kiểm sát viên cần phải được tập huấn liên tục về các văn bản quy phạm pháp luật thay đổi, đặc biệt là các thông tư có hiệu lực ngay trước hoặc trong quá trình xét xử. Sự hiểu biết chuyên sâu về các Nghị định và Thông tư liên quan đến quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm (CITES) là yếu tố quyết định tính đúng đắn của bản án.
Việc Tòa án và Viện kiểm sát Hưng Yên nhanh chóng sửa sai đã củng cố niềm tin vào hệ thống tư pháp, nơi công lý luôn được ưu tiên, ngay cả khi phải hủy bỏ một bản án sơ thẩm đã được tuyên bố. Bài học này sẽ được ghi nhớ sâu sắc trong hồ sơ tư pháp Việt Nam.
Tóm lại, vụ án gà lôi trắng, được lồng ghép trong bối cảnh tâm linh của Truyện ma Trung Tăng – Thánh Vật ở Thái Bình – tập 2, đã làm nổi bật tầm quan trọng của sự thay đổi pháp lý và sự cần thiết của nguyên tắc pháp luật có lợi cho bị cáo. Từ quá trình mua bán gà lôi trắng (Lophura nycthemera) của Thái Khắc Thành, đến quyết định phạt 06 năm tù của TAND khu vực 5 – Hưng Yên (Bản án số 35/2025/HSST), và cuối cùng là quyết định kiến nghị kháng nghị và thay đổi biện pháp ngăn chặn, toàn bộ sự kiện là một ví dụ sinh động về việc thực thi pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã tại Việt Nam. Sự can thiệp của Chánh án TAND tỉnh Hưng Yên đã đảm bảo rằng việc áp dụng Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT được thực hiện, chuyển hướng vụ án sang Điều 234 BLHS và hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại giá trị tang vật, thể hiện tính nhân văn và sự nghiêm minh của luật pháp.
