Việc người nước ngoài nhập cư vào Anh thông qua con đường bất hợp pháp không phải là chuyện lạ tại Anh. Tuy nhiên, khi nghe thông tin về vụ 39 thi thể người nhập cư trong thùng container đông lạnh, đọng lại trong tôi chỉ có hai chữ: bàng hoàng.
Vậy khi chọn con đường nhập cư trái phép vào Anh, họ sẽ làm gì để kiếm sống?
39 người chết ở Anh: Tại sao họ phải ngồi trong xe -25 độ C
Những du học sinh hay những người Việt sinh sống tại Anh có người trực tiếp biết chuyện, có người chỉ toàn nghe kể nhưng đa số đều biết chắc chắn rằng số lượng người nhập cư bất hợp pháp từ châu Á vào Anh là không nhỏ.
Dĩ nhiên, nguy hiểm là điểm chung của tất cả những hành trình được kể lại trên mặt báo hoặc qua những câu chuyện kể cho nhau nghe.
Thực sự thì những lao động đi theo đường dây này sang các nước châu Âu (Đức, Anh...) làm nghề gì?
Đa số ở Đức thì chọn làm nghề móng (nails) hoặc làm trong các nhà hàng Việt. Đa số chủ người Việt cũng bóc lột đến nơi đến chốn (tất nhiên, có thế họ mới dám rủi ro tuyển những người không giấy tờ; và bản chất 2 bên đều có lợi). Rất ít, cực kỳ hạn hữu, mới có Tây thuê những người này.
Sang Anh thì khác hơn chút, “trồng cỏ” là nghề được cho là mau giàu.
Cái khổ của người Việt mình là đi Tây rất khổ nhục, nhưng về Việt Nam lại không dám nói thật, đa phần mọi người hay "chém" là “sướng”, “thu nhập vài ngàn, nhẹ nhàng”... Thế là những người ở nhà tin sái cổ, nghe theo. Con gái con trai đủ 16, 17 là “định hướng đi nước ngoài”.
Dần dần, nhiều làng quê ở Nghệ An - Hà Tĩnh kéo nhau ầm ầm “đi vùng kinh tế mới”. Thế nên, có đám cưới ở Berlin của người quê Hà Tĩnh, có đến hơn 600 anh/chị/em khách khứa là người... xã Thiên Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) đến dự. Đến Berlin, ra bất cứ ngõ ngách nào, bạn dễ nghe tiếng trọ trẹ dễ thương quê em.
Cứ thế, họ ra đi. Lũ lượt lứa thanh niên này đến lứa thanh niên khác.
Hàng trăm người bị cảnh sát Pháp sơ tán khỏi các trại di cư ở ngoại ô xã Dunkirk hồi tháng 6. Ảnh: AFP
Vượt biên trái phép để trở thành "nô lệ" trồng cần sa
Khác với các nạn nhân bị mua bán sang các nước láng giềng với thủ đoạn thường gặp như bắt cóc, gạ gẫm hay lừa gạt, những nạn nhân người Việt Nam tại Anh là những người tự nguyện ra đi, với giấc mơ về một miền đất hứa, kì vọng về cơ hội cải thiện kinh tế cho bản thân và gia đình. Rất nhiều trong số họ là những người đến từ những huyện còn khó khăn của Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.
Những người này tìm đến những người quen, họ hàng, bạn bè mà nghe đâu đã từng đưa trọt lọt ai đó đến Anh để nhờ giúp đỡ. Họ bỏ ra một khoản tiền rất lớn có khi lên đến 600-700 triệu đồng, phần nhiều có được là do thế chấp nhà cửa, ruộng vườn, tàu thuyền hay vay nặng lãi để trả cho những kẻ môi giới và những kẻ tổ chức đưa người trái phép qua biên giới.
Đửng bỏ lỡ: Sẽ đón thi thể 39 người Việt chết ở Anh tại sân bay Nội Bài
Như vậy, ngay từ đầu cuộc hành trình của mình từ Việt Nam, họ đã chọn di cư bất hợp pháp và giao phó số phận của mình vào tay bọn tội phạm.
Trên danh nghĩa "giúp đỡ" làm giả giấy tờ, làm giả hồ sơ hay giúp vượt biên trái phép những kẻ này thu lợi rất lớn từ các nạn nhân. Theo thông tin chúng tôi có được, chi phí cho hành trình do những băng nhóm tội phạm đưa người bất hợp pháp từ Việt Nam sang Anh dao động từ 30.000USD đến 50.000 USD.
Việc nhập cư bất hợp pháp vào Anh có thể bằng giấy tờ giả trên một chuyến bay thẳng, hoặc thông dụng hơn là một đoạn đường gian khổ nhiều rủi ro và kéo dài qua nhiều nước châu Âu. Hầu hết trong số họ, bất chấp nguy hiểm, tìm đường sang Anh với một hy vọng là chỉ sau một năm làm việc ở đây, họ có thể chuộc được các sổ đỏ hoặc trả hết nợ nần vay mượn cho chuyến đi và sau đấy là một cơ hội "đổi đời" sẽ đến với gia đình.
Rất tiếc, sự thật khác xa hơn thế rất nhiều.
Tôi có cơ hội được nghe kể lại câu chuyện của một người nhập cư vào Anh bất hợp phát. Đó là một hành trình ác mộng từ Việt Nam qua Trung Quốc rồi cả tháng trời lang thang trong lạnh giá ở Nga, Ba Lan, Đức, Pháp và cuối cùng là trốn trong thùng xe tải vượt biên giới từ Pháp sang Anh. Anh nói mình là một trong số những người may mắn sống sót. Bên cạnh những rủi ro về sức khỏe, về kinh tế, đã có trường hợp người nhập cư bất hợp pháp gặp tai nạn lúc bị truy đuổi. Có không ít trường hợp bị chết do quá lạnh, bị thiếu ô xy trong thùng xe và chẳng bao giờ đặt chân đến "miền đất hứa".
Khi đến Anh, điều gì đón chờ họ - những người vừa trải qua chặng đường dài nhiều gian khổ và nguy hiểm để mong tìm cho mình cơ hội đổi đời? Với nỗi sợ hãi của người nhập cư trái phép, mang theo gánh nặng trả nợ và gánh vác những niềm hi vọng của người thân ở Việt Nam, họ chấp nhận làm bất kỳ công việc gì có thể để có tiền và chỗ trú ẩn. Không có giấy tờ hợp lệ, họ làm việc trốn tránh. Giới chủ hay các băng nhóm, lợi dụng sự yếu thế và nỗi lo sợ bị chính quyền phát hiện của họ, trả cho họ đồng lương rẻ mạt và ép họ làm việc nhiều giờ biết chắc chắn rằng sẽ không ai dám kêu ca hay tố giác. Cứ như thế, người Việt tại Anh bị bóc lột và trở thành nô lệ trong thời hiện đại lúc nào không hay.
Và khi đến cả những công việc tạm thời với tiền công rẻ mạt như làm móng tay, trông trẻ, phụ bếp, dọn khách sạn cũng trở nên rất khó khăn, với áp lực là gánh nợ trên vai, số đông những người nhập cư bất hợp pháp chấp nhận đi trồng cần sa để kiếm tiền trả nợ. Họ cũng đã biết trồng cần sa là bất hợp pháp và mạo hiểm nhưng chỉ khi thật sự bắt tay vào công việc, họ mới thấm thía cảm giác cô đơn, ngột ngạt và tù túng cũng như nỗi sợ hãi, nỗi ám ảnh có thể bị cướp, bị đánh đập, bị bắt và bị trục xuất.
Để tránh bị lộ, những căn nhà dùng để trồng cây thường bịt kín các cửa sổ để không có ánh sáng cũng như mùi phát tán ra ngoài. Những người có nhiệm vụ chăm sóc cây thường bị buộc sống ở trong nhà, bị giam lỏng, kiểm soát và bị bóc lột sức lao động không khác gì những nô lệ. Theo nghiên cứu, do sống trong môi trường nhiệt độ cao, không có không khí, tiếp xúc với phấn hoa, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, thuốc kích thích,... người trồng cây cần sa trong nhà kín chịu nguy hại nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí để lại di chứng về sau như ảnh hưởng đến thần kinh và đến đường hô hấp.
Hãy tránh xa việc "Mua bán người và nhập cư trái phép"
Các bạn ạ, di cư vì mục đích kinh tế và tìm kiếm cơ hội tốt đẹp hơn là một nhu cầu chính đáng đối với bất cứ ai ở bất cứ quốc gia nào. Nước Anh luôn chào đón những người đến Anh hợp pháp, có đầy đủ sự hiểu biết và đánh giá thận trọng. Những kẻ giúp bạn sang Anh ‘cửa sau’ cộng với lời hứa về một công việc hấp dẫn đang chờ đón chỉ là muốn lấy tiền của bạn. Đừng đánh cược tương lai của mình. Chúng không phải là bạn. Chúng là đối tượng phạm tội.
Ở Anh, chúng sẽ lợi dụng sự yếu thế của người nhập cư bất hợp pháp để ép bạn làm những công việc phi pháp nhằm kiếm lợi nhuận cao trên rủi ro và nguy hiểm của bạn. Đó là hành vi mua bán người. Mua bán người Việt Nam tại Anh gần hơn bạn nghĩ. Đừng để bản thân và gia đình rơi vào bàn tay của kẻ buôn người.
Hãy hiểu rủi ro và tránh xa nó!
Thiết nghĩ, đây là vấn đề quan trọng hơn chuyện bàn về định nghĩa nhân tài. Nó vừa là câu chuyện sinh kế xã hội, vừa là câu chuyện hình ảnh và danh dự quốc gia. Tương lai của dân tộc này không thể đến từ nguồn kiều hối được đánh đổi bằng xương máu.
Tamlinh.org (Tổng hợp)
(Có sử dụng thông tin từ chia sẻ của ông Gareth Ward - Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Anh và Bắc Ailen tại Việt Nam.)
