Tết Trung Thu từ lâu đã được biết đến là dịp lễ lớn thứ ba tại Việt Nam, đánh dấu thời điểm trăng tròn và sáng nhất vào mỗi tháng 8 âm lịch. Tết Trung Thu mang trong mình những ý nghĩa riêng, là dịp lễ hướng về sự đoàn viên, sum vầy và cũng là dịp để trẻ em thỏa thích dạo chơi, rước đèn bên mâm cỗ, dưới ánh trăng sáng. Vậy tại sao lại có Tết Trung thu rằm tháng 8?
Từ ngàn năm nay, cứ mỗi dịp thu về, người ta lại nô nức chào đón Tết Trung thu - Rằm tháng Tám (15/8 Âm lịch), để cùng ngắm trăng và cầu sức khỏe và hạnh phúc cho gia đình, người thân. Nhưng có lẽ không phải ai cũng biết rõ về sự tích huyền bí của ngày Tết Trung thu, chỉ biết vào ngày này, trăng sáng nhất và tròn nhất trong năm và người ta thường thưởng thức Bánh Trung Thu, phá cỗ và ngắm trăng.
Tại sao lại có những tục lệ đó? Tại sao lại có tết trung thu? Nguồn gốc & ý nghĩa của Tết trung thu?
Hãy quay trở về với dân gian và tìm hiểu sự tích đầy ý nghĩa này nhé!
Tại sao có Tết Trung thu?
Theo truyền thuyết Trung Quốc giải thích Trung Thu là tiếng Hán, có nghĩa là giữa mùa thu, người ta nói trăng giữa mùa thu luôn là trăng tròn và sáng nhất trong năm.
Tương truyền rằng, hai vợ chồng Hậu Nghệ và Hằng Nga đều sống trên mặt trăng. Sắc đẹp của Hằng Nga và sự bất tử của Hậu Nghệ đã làm cho một số vị thần tiên khác ghanh ghét, và họ đã vu oan cho Hậu Nghệ trước mặt Vua Nghiêu. Từ đó, 2 vợ chồng bị đuổi khỏi hoàng cung và phải sống cuộc đời thường dân. Nhưng cuộc sống làm lụng, săn bắn đã làm cho chàng Hậu Nghệ trở thành một xạ thủ có tiếng trong dân gian.
Bấy giờ, có 10 mặt trời cùng lúc tồn tại và một ngày cả 10 mặt trời xuất hiện đã thiêu cháy hầu hết sinh linh trên mặt đất. Vua Nghiêu đã sai Hậu Nghệ bắn rơi 9 mặt trời chỉ để một cái lại mà thôi. Chàng Hậu Nghệ đã hoàn thành sứ mạng và để đáp lại, Vua Nghiêu đã cho chàng một viên thuốc trường sinh bất lão và dặn rằng “Tạm thời không được uống cái này vào, hay bắt đầu cầu nguyện và ăn chay trong một năm sau đó mới được uống”.
Hậu Nghệ làm theo, chàng đem viên thuốc về nhà và giấu nó ở cái rui trên nóc nhà. Được khoảng nửa năm, Vua Nghiêu mời chàng đến kinh thành “chơi” . Hằng Nga ở nhà bỗng phát hiện ra linh dược và nàng đã uống ngay viên thuốc đó. Cùng lúc Hậu Nghệ vừa về đến nhà nhưng tất cả đã quá muộn, Hằng Nga phải bay lên mặt Trăng. Kể từ đó, mặc dù rất thương nhớ chồng nhưng Hằng Nga mãi vẫn phải ở trên mặt trăng không thể nào trở lại.
Còn ở dương thế, sự mong nhớ và nỗi hối hận ngày đêm cồn cào Hậu Nghệ. Cuối cùng, chàng xây một lâu đài trong mặt trời và đặt tên là “Dương”, trong khi đó thì Hằng Nga cũng xây một lâu đài tương tự đặt tên là “Âm”. Cứ mỗi năm một lần, vào ngày rằm tháng 8, hai người được đoàn viên trong niềm hân hoan hạnh phúc. Chính vì thế mà mặt trăng luôn thật tròn và thật sáng vào ngày này như để nói đến niềm vui, sự hân hoan khi được gặp mặt của con người.
Tuy nhiên, ở Việt Nam lại có truyền thuyết về chị Hằng - chú Cuội
Kể rằng, ngày xưa, trên trời có một nàng tiên nữ tên là Hằng Nga, nàng rất xinh đẹp và chăm chỉ cai quản cả một Vầng Trăng sáng lung linh. Nàng rất yêu trẻ con nên mơ ước của nàng là được ghé xuống trần gian chơi đùa cùng các em nhưng do quy định của tiên giới không cho phép.
Một hôm, Ngọc Hoàng tổ chức cuộc thi “Làm bánh ngày rằm” vào ngày rằm tháng 8 - là ngày mà trăng tròn và sáng nhất trong năm, người nào làm được loại bánh ngon nhất, đẹp nhất và lạ mắt nhất sẽ được trọng thưởng bất kỳ điều gì mình muốn.
Hằng Nga rất thích thú, háo hức tham gia cuộc thi ngay. Khi xuống trần gian để tham khảo, nàng gặp được "Cuội" - một chàng trai chuyên gia nói dóc, cứ mỗi tối Cuội lại tụ hợp các em nhỏ dưới gốc cây đa đầu làng mà kể chuyện tầm phào.
Ngoài tài "nói dóc", Cuội rất giỏi nấu nướng, cậu thường tự tay làm bánh cho bọn trẻ trong làng ăn nên các bé rất yêu quý Cuội. Hằng Nga biết vậy rất vui mừng và ngỏ ý nhờ Cuội cùng nàng làm ra loại bánh mới, thế là Cuội đưa ra một sáng kiến là cứ bỏ tất cả mọi nguyên liệu hòa lại rồi đem nướng lên, nào là trứng, hạt dưa, thịt, mè, hạt sen, lạp xưởng...
Và thật kì lạ, những chiếc bánh ra lò thơm phưng phức, các em nhỏ ăn vào đều khen rất ngon, mặc dù còn chưa đẹp mắt lắm nhưng đó là món bánh ngon nhất mà bọn trẻ con được thưởng thức.
Đã đến thời hạn trở về thiên đình, Hằng Nga đem những chiếc bánh chưa đặt tên thật ngon lên thiên đình dự thi và chia tay những người bạn thật đáng yêu nơi trần gian, từ biệt chàng Cuội nói dóc nhưng tài năng và tốt bụng.
Nhưng chàng Cuội vì lưu luyến không muốn rời xa nàng, nên đã nắm chặt lấy tay nàng và thật kì lạ, có một sức mạnh siêu nhiên nào đó đã kéo chàng cùng cây đa đầu làng lên cung trăng. Leo lên cây đa chàng có thể nhìn thấy bọn trẻ đang vui đùa dưới trần gian. Có đôi lúc nhớ nhà, nhớ các em, Cuội chỉ biết ngồi khóc và buồn bã.
Về phần Hằng Nga, món bánh độc đáo của nàng đã giành giải nhất và được Ngọc Hoàng đặt tên là "bánh Trung Thu" và ban cho nàng một điều ước. Nàng ước rằng mỗi năm đến dịp ngày rằm tháng 8 sẽ được cùng Cuội xuồng trần gian để ban phát niềm vui và vui chơi cùng các em nhỏ. Điều ước được chấp nhận và Ngọc Hoàng đặt tên cho ngày rằm tháng 8 là "Tết Trung Thu" - dịp tết vui chơi của các em nhỏ.
Từ đó, cứ mỗi độ Tết Trung Thu, chị Hằng và chú Cuội lại được xuống trần gian để mang niềm vui cho các em, món bánh Trung Thu từ đó cũng trở thành món ăn đặc sắc không thể thiếu trong ngày này.
Từ đó về sau, cứ đến ngày Rằm tháng Tám, là lúc trăng sáng và tròn nhất, người ta lại tổ chức rước đèn, múa rồng múa lân dưới ánh trăng để kỷ niệm ngày chú Cuội, chị Hằng và đàn Thỏ xuống mặt đất vui chơi. Bánh Trung thu làm thành hình mặt trăng để tưởng nhớ cuộc liên hoan vui vẻ dưới trăng buổi tối mà trẻ con quen gọi là Tết Trung Thu.
Tích cũ đã được lưu truyền trong dân gian cho đến tận hôm nay, Tết Trung thu là thời điểm giữa mùa thu, là thời gian người Á Đông thu hoạch xong mùa mang và chuẩn bị mở các lễ hội đón rằm thắng Tám trong niềm hân hoan, vui mừng và ấm áp.
Ý nghĩa Tết trung thu Việt Nam ?
Tết Trung Thu là một trong những ngày lễ lớn tại nhiều quốc gia Châu Á và tại mỗi quốc gia đều có những nét văn hóa, phong tục ăn mừng riêng biệt. Trong đó, tết Trung Thu tại Việt Nam tuy chịu ảnh hưởng từ Trung Hoa nhưng cũng mang những ý nghĩa và có phong tục cũng như nét văn hóa khác biệt.
Theo người Việt Nam, ý nghĩa chính của tết Trung Thu là dịp lễ để bày tỏ sự biết ơn, chăm sóc, báo hiếu tổ tiên, ông bà và cha mẹ. Đây là dịp lễ thể hiện sự đầm ấm, đoàn viên và là dịp để những người con ở nơi xa sum vầy hướng về bên gia đình. Tuy nhiên, lễ Trung Thu không chỉ giới hạn trong phạm vi gia đình, đối các doanh nghiệp thì tết Trung Thu là dịp để bày tỏ sự tri ân với đối tác, khách hàng đã hợp tác cùng trong suốt thời gian qua hay các cá nhân thể hiện sự kính trọng, tri ân thầy cô, bạn bè đã giúp đỡ mình..
Nguồn gốc ý nghĩa tết Trung thu từ đầu là tết dành cho người lớn để nghỉ ngơi, thưởng thức bánh, trà trong ngày trăng tròn. Tuy nhiên ngày nay tại Việt Nam, tết Trung Thu đã có xu hướng trở thành dịp tết của trẻ em được thỏa thích vui chơi, nhưng những phong tục đặc trưng trong ngày lễ vẫn được lưu giữ, có thể kể đến như:
- Phá cỗ đêm Trung Thu với mâm cỗ gồm các hộp bánh Trung Thu, bánh kẹo, mía, bưởi cùng những loại hoa quả khác được tỉa thành hình con vật sinh động
- Múa sư tử, múa lân để chúc mừng dịp lễ Trung Thu trên đường phố
- Nơi nơi treo đèn lồng, trẻ em rước đèn ông sao, đèn cá chép,.. trên phố để hòa vào không khí dịp lễ
- Tổ chức hát Trống Quân theo nhịp ba "thình, thùng, thình" vào dịp lễ
- Trao tặng nhau những hộp bánh Trung Thu bắt mắt, lịch sử như món quà tri ân, cảm ơn ông bà tổ tiên, cha mẹ và những người thân, khách hàng, đối tác.
Thời xưa, người Việt còn tổ chức hát Trống Quân trong dịp Tết Trung Thu.
Nhìn trăng rằm tháng 8 đoán tương lai
Ngày này không chỉ là dịp để trẻ em được vui chơi, phá cỗ, còn là dịp để người ta ngắm trăng tiên đoán mùa màng và vận mệnh quốc gia. Nếu trăng thu màu vàng thì năm đó sẽ trúng mùa tằm tơ, nếu trăng thu màu xanh hay lục thì năm đó sẽ có thiên tai, và nếu trăng thu màu cam trong sáng thì sẽ thịnh vượng. Đây cũng là dịp để chúng ta trao yêu thương cho nhau, cùng với những lời chúc Trung Thu ý nghĩa nhất, hay nhất.
Tổng hợp
