Trong lục cúng gồm: Hương, hoa, đăng, trà, quả thực (hay Hương Hoa đăng đồ quả nhạc) thì hương đứng đầu. Hiện nay trong các gia đình Việt Nam hầu hết nhà nào cũng có ít nhất một bát hương, vậy bát hương nhằm mục đính và mang những ý nghĩa gì? Có bao nhiêu bát hương là đủ?
Bát hương có phải là nơi thần thánh, gia tiên ngự?
Cấu tạo, chất liệu bát hương:
Bát hương hiện nay thường có hình trụ đứng hay hình một cái bát tô đáy nông hoặc bát hương có hình đài sen hay hình vuông có đế cao. Thường được làm bằng gốm, gỗ hay đồng. Nhưng theo quan điểm cá nhận của Tamlinh.org thì bát hương nên được làm bằng Gốm.
Bởi vì theo quan điểm ngũ hành thì Gốm làm từ đất (biểu trưng hành thổ). Đất là điểm khởi đầu, điểm phát sinh vạn vật. Nơi muôn loài muôn vât khởi sinh, phát triển. Những Bát hương cổ nhất chúng ta sưu tầm được cũng được làm bắt gốm sứ. Trong đó bát hương thường cắm cây cắm hương vòng làm bằng gỗ, sơn màu đỏ. Mộc từ Thổ mà phát sinh, phát triển hướng lên trời cao, như vậy nhất thiết cây cắm hương vòng phải bằng gỗ để tương sinh với đất, tương hợp với sự phát triển của trời đất.
Hiện nay chúng ta thấy có nhà sử dụng bát hương bằng đồng để cúng. Như vậy theo tôi là không phù hợp bởi vì: Đồng mang tính Kim khí tương khắc với hỏa. Khi đốt hương nhiệt sinh ra làm mất cân bằng âm dương, mất cân đối ngũ hành." Hiện nay để tỏ sự quý hiếm và độ bền cho các đền chùa thì các đền chùa có sử dụng các bát hương đồng nhưng sơn màu đen. Còn màu vàng xưa kia chỉ sử dụng cho vua chúa nên trong dân gian ít sử dụng.
Ý nghĩa hoa văn trên bát hương:
Chúng ta thường thấy trên bát hương hiện nay thường vẽ hình song long tranh châu hay lưỡng long chầu nguyệt, cửu long hay hoa sen, hoa cúc ... . Như chúng ta đã biết bát hương làm bằng đất, trụ cắm hương và hương làm bằng gỗ. Địa sinh Mộc, Mộc sinh Hỏa như vậy còn Thủy. Mà rồng biểu tượng cho gọi mưa, cho sự cân đối âm hương (Thủy Hỏa rồng đều có).
Đối với cư dân nông nghiệp thì Rồng được tôn thờ mang ý nghĩa biểu tượng cho mưa thuận gió hòa. Cho sự kết nối giữa trời đất (Rồng sống cả dưới nước lẫn trên trời) nên trên bát hương thường vẽ hình ảnh rồng. Hiện nay còn có các bát hương vẽ hình hoa cúc biểu trưng cho sự trường trọ, cho chí khí nam nhi và lòng hiếu thảo.
Màu sắc bát hương:
Màu sắc bát hương cổ chúng ta thường thấy hai màu xanh dương (xanh nước biển) và trắng. đều biểu trưng cho tính Thủy, cho sự trang nghiêm và dân dã đời thường. Hiện nay có một số gia đình sử dụng bát hương màu vàng theo Tamlinh.org là không phù hợp.
Ý nghĩa bát hương:
Theo các cụ xưa cho rằng bát hương là chơi trú ngụ của Phật thánh hay thần linh. Nhưng một số người lại cho rằng điều này chưa thật sự thoả đáng. "Vì bát hương là vật dùng để cắm hương. Trong bát hương chúng ta thường đổ cát hay rơm nếp sạch đốt thành than mục đích để cắm hương. Thế nên sẽ chẳng có Phật Thánh nào ngự vào nơi tro tàn, cát bụi như vậy. Bát hương nên được hiểu là một vật dụng để cắm hương, nó giống như bình để cắm hoa, như mâm đựng hoa quả mà thôi. Hiện nay một số quan điểm mê tín thường bảo bát hương là nơi trú ngụ thần linh, tổ tiên nên có chuyện gì không hay thì sẽ bảo động bát hương...."
Tuy nhiên, chúng ta không thể đánh đồng hay so sánh bát hương với bình cắm hoa hay mâm đựng hoa quả như ý kiến trên. Không ai nhìn thấy trực tiếp thần linh hay gia tiên hay Phật thánh nào ngự trên bát hương, nhưng đây lại là nơi duy nhất để chúng ta kết nối với thế giới tâm linh, với gia tiên, dòng tộc, với thánh thần... Vì vậy, không thể xem nhẹ bát hương như bình hoa hay mâm bày đồ lễ.
Bao nhiêu bát hương là đủ:
Mỗi nơi, mỗi vùng miền và tôn giáo, dân tộc sẽ có cạc bố trí số lượn bát hương trên ban thờ khác nhau. Có thể là 1 bát, 3 bát hoặc nhiều hơn. Nhưng đa số là 3 bát hương ( Gồm hội đồng gia tiên, hội đồng thần linh, và bà cô ông mãnh). Để trả lời bao nhiêu bát hương là đủ thật không dễ dàng & không có đáp án chính xác. Quan trọng là tập tục nơi bạn sống như thế nào, bạn theo đạo nào & bạn thờ ai.
Tuy nhiên, bạn cũng đừng quan trọng quá về số lượng bát hương. Nhiều hay ít không quan trọng. Giàu hay nghèo không quan trọng. Miễn là nơi thờ tự sạch sẽ và bạn thành tâm là đủ.
Tamlinh.org
(Sao chép, chia sẻ vui lòng trích dẫn link từ website. Cám ơn các bạn)
