Khi tìm hiểu về đạo Mẫu, ta thường nghe đến tiệc Công đồng Bắc Lệ, đi lễ đền Công đồng Bắc Lệ vào tháng 9 âm lịch. Vậy Chầu Bé Bắc Lệ là ai? Chầu Bé Bắc Lệ ở đâu? Chầu ngự đồng như thế nào? Quyền phép ra sao?....
[Chầu Bé Bắc Lệ - Tổ Nùng]
“Nét đoan trang nào ai dám đọ
Vốn anh linh đã có tiếng vang
Thung dung dạo gót trên ngàn
Nhác trông tựa thể tiên nàng nguyệt nga.”
Thần tích về Chầu Bé Bắc lệ
Chầu bé Bắc Lệ công chúa là con gái người Nùng ở Hữu Lũng Lạng Sơn, bị giặc cưỡng bức đã hòa mình xuống sông Bắc Lệ. Chầu anh linh giúp dân giúp nước độ người viễn xứ tha hương, lúc lại hiện hóa ra người bán hàng, chữa bệnh.
Ngài là hiện thân của Mẫu đệ nhị thượng ngàn.
Tiệc Chầu Bé Bắc Lệ vào ngày nào?
Ngày 20/9: Tiệc CHẦU BÉ BẮC LỆ
Văng vẳng bên tai tiếng văn chầu
Chầu Bé Bắc Lệ chứ ai đâu?
Vương đôi hàng lệ, lòng nung nấu
Sâu thẳm trong tâm những nỗi sầu...
Chầu Bé Bắc Lệ. Chầu Bé vốn gốc người Nùng, dưới thời Lê Thái Tổ, chầu giáng sinh xuống miền Bắc Lệ, Lạng Sơn.
Chầu Bé Bắc Lệ cũng là vị có công giúp dân, giúp nước. Có tài liệu cho rằng Chầu Bé tuy là một vị chầu bà người Nùng trên Lạng Sơn, nhưng chầu lại chính là do Mẫu Thượng Ngàn hóa thân, giúp vua Lê Thái Tổ trong cuộc kháng chiến mười năm chống quân Minh, và sau này được vua phong là Lê Mại Đại Vương.
Vậy nên đôi khi Chầu Bé Bắc Lệ cũng được đồng nhất với Bà Chúa Sơn Trang. Chầu dạo chơi khắp chốn thắng cảnh hữu tình, dạy dân chúng trồng trọt chăn nuôi, lên rừng làm ruộng bậc thang, xuống sông suối đánh bắt cá tôm.
Quyền phép của Chầu Bé Bắc Lệ?
Tương truyền, Chầu Bé có phép thần thông do Đức Thái Tổ ban quyền có thể lay núi chuyển ngàn, đôi lúc rong chơi chầu lấy tàu lá giả làm hàng bán để trêu đùa người trần gian. Tuy đành hanh sắc sảo nhưng chầu cũng hết sức nhân hậu, có việc dữ lành chầu đều mách bảo cho người trần.
Tuổi chầu Bé đương tuần trăng độ
Phép sơn trang đức tổ danh truyền
Phép tiên lay núi chuyển ngàn i i i
Bẻ ba tàu cỏ giả hàng bán chơi
Bạn Thổ, Mán nơi nơi tìm đến
Đàn ngũ âm múa lượn hát ca
Chiều chiều thơ thần bên đồi i i i
Ảnh: Mạnh Quang
Chầu Bé Bắc Lệ khi ngự đồng sẽ như thế nào?
Chầu Bé cùng với Chầu Đệ Nhị và Chầu Lục, là một trong ba vị Chầu Bà trên Thượng Ngàn hay về ngự đồng nhất.
Tuy thứ bậc chầu gần như là cuối cùng trong hàng Tứ Phủ Chầu Bà nhưng không một ai hầu mà chầu không ngự đồng.
Chầu bé thượng thổ mường là gốc
Áo tứ thân khăn thắm đội đầu
Dao quai kiềng bạc túi trầu ...
Chầu ngự về đồng thường hay mặc áo đen (hoặc xanh chàm, còn trước đây chầu chỉ mặc quầy và áo ngắn đến hông), chân đi xà cạp, trên vai đeo gùi hoa, chầu về đồng thường khai quang rồi múa mồi. Đôi khi Chầu Bé có thể giống như Chầu Đệ Nhị và Chầu Lục: chầu về chứng tòa Sơn Trang trong đàn mở phủ, sang khăn cho tân đồng hoặc chứng mâm giầu trình.
Hình ảnh: Công đồng Bắc Lệ: Linh thiêng trước ngày chính hội
Đền thờ chính của Chầu Bé Bắc Lệ ở đâu?
Đền thờ chính: Đền thờ Chầu tại Đền Công Đồng Bắc lệ.
Đền thờ của Chầu Bé là ngôi đền nhỏ bên cạnh đền Bắc Lệ ở xã Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn.
Với ngày tiệc chầu thì có nơi nói là 12/9 âm lịch, có nơi nói là 19/9 âm lịch.
Ngoài Chầu Bé Bắc Lệ ra thì ở một số bản đền có các Chầu Bé cũng trên Thượng Ngàn, là Chầu Bé coi giữ ở đền đó và chỉ khi về chính đền, các vị đó mới ngự. Đó là:
- a. Chầu Bé Đông Cuông (ở Đền Đông Cuông, Yên Bái)
- b. Chầu Bé Đồng Đăng (ở Đền Đồng Đăng, Lạng Sơn)
- c. Chầu Bé Tam Cờ (ở Đền Tam Cờ, Tuyên Quang)
- d. Chầu Bé Đền Ghềnh (ở Đền Ghềnh, Hà Nội)
Nhưng thông thường, người ta chỉ hay hầu về Chầu Bé Bắc Lệ (cũng bởi vì có khi người ta coi các vị Chầu Bé kia cũng chỉ là Chầu Bé Bắc Lệ, giáng hiện ở khắp nơi, được phụng thờ ở đền đó làm Chầu Bé bản đền nên mang các tên gọi khác nhau).
Văn Chầu Bé
Ngọc diệp dành dành kim chi ngọc diêp dành dành
Chầu Bé Bắc Lệ hách danh phàm trần
Núi chất núi trùng trùng cao thấp
Cây chen cây tràn ngập màu lam
Ngôi đền thờ chầu bé trên ngàn
Đền thờ chầu bé trên ngàn
Có con suối nhỏ vắt ngang sườn đồi
Đàn cá lội đua bơi rẽ sóng
Nước lung linh in bóng trăng thu
Ngàn thông cất tiếng hát ru
Ngàn thông cất tiếng hát ru
Hoa thơm trái ngọt bốn mùa ngát hương
Chầu bé thượng thổ mường là gốc
Áo tứ thân khăn thắm đội đầu
Đai xanh kiềng bạc túi chầu
Một bên dao quắm vai vác bầu nước khe
Giận hải sảo đầu cài trâm nhím
Vòng kim cương tam khới lồng tay
Hây hây mặt nước vơi đầy
Hây hây mặt nước vơi đầy
Chầu bé xinh đẹp như hoa mới nở trước ngày đầu xuân
Tuổi chầu bé đương tuần trăng độ
Phép sơn trang đức tổ ban quyền
Có phép thiêng biến lá thành thuyền.
Nàng ân nàng ái vốn dòng sơn trang
Tính chầu hay măng trúc măng giang
Măng mai măng nứa cơm lam trà vàng
Tính có khi sung ngái đi tìm
Cất tay tiên, múa song đăng
Song đăng chầu múa dịu dàng khoan thai
Thắt thắt lưng đai giọt ngắn giọt dài
Thắt lưng đai giọt ngắn giọt dài
Tay cầm đôi đuốc chân đi hài sảo hoa
Chơi chảnh lòng bát đá người ta
Càng nhìn càng thắm càng dòn
Cổ kiêu ba ngấn mặt tròn khuôn trăng
Tay tháp bút hàm răng ngọc thạch
Tai ngoãn vàng hổ phách kim cương
Quần chân áo chít khác thường
Chân đi hải sảo thượng nhường khai hoa
Đầu nón chiêng lẵng hoa chầu quẩy
Lưng đai xanh bồ đậy dao quai
Trên đầu lược dắt trâm cài
Đền thờ chầu ngự trên ngàn
Cây xanh mắc võng thú vui ra vào
Nước chảy ra minh đường tụ thủy
Ngôi đền thờ tú khí trung linh
Thấp cao vạn tượng thiên hình
Thượng cầm hạ thú sơn tinh mọi loài
Bầy điểu thú hươu nai hổ báo
Đủ muôn loài xà giảo sài lang
Chim kêu vượn hót trên ngàn
Suối reo nước bạc cá vàng chầu lên
Đứng đôi bên lân dờn phượng múa
Sắp hai hàng chầu chúa sơn tinh
Khi chơi cung cấm quảng hàn
Hà giang bắc mục tòa vàng thảnh thơi
Có phen chơi thanh sơn bích động
Lệnh truyền đòi các chúng sơn tinh
Ngắm trăng sơn thủy hữu tình
Khen ai khéo đúc họa hình thiên nhiên
Tiên chúa bé anh linh hiển hiện
Bắc lệ từ cung điện nguy nga.
Xe loan thánh giá hồi cung.
Xem ngay: Hướng dẫn đi lễ Công đồng Bắc Lệ
Tamlinh.org
