Sức mạnh, sự uy nghiêm của Thánh Thần là điều mà chúng ta có thể bắt gặp ở bất cứ giá hầu nào, từ Ngũ Vị Tôn Quan tới các vị Chầu, Chúa, nhưng bên cạnh đó, cũng có những màu sắc vui tươi, nhí nhảnh cũng vô cùng gần gũi với đời thường. Đó chính là các giá hầu Thánh Cô, Thánh Cậu.
Trang phục giá hầu Thánh Cô
Các vị Thánh Cô được coi là hầu cận của Chầu Bà tương ứng như Cô Đôi Thượng Ngàn là thân cận của Chầu Đệ Nhị, Cô Mười Mỏ Ba bên cạnh Chầu Mười... Thiên Phủ cũng có hai vị Thánh Cô, ứng với nhị vị Chầu Bà là Cô Đệ Nhất và Cô Chín.
Trang phục hầu giá Cô Chín Giếng: áo năm thân cổ đứng khuy cài nách thêu ổ phượng cuốn hoa, chữ thọ, đầu đội văn xếp vấn nét.
Trong số các Thánh thuộc Thiên Phủ, cô Chín là người hay giáng đồng hơn cả, cũng là một trong những vị Thánh Cô nổi tiếng nhất trong các Cô. Tương truyền Cô theo hầu Thánh Mẫu Liễu Hạnh và Mẫu Cửu Trùng Thiên. Do quan niệm Chầu Cửu là người biên soạn sổ sách cho Mẫu Cửu, nên dù không giáng trần, Mẫu Cửu Trùng Thiên cũng được thờ tại cấm cung đền thờ Cô Chín Cô Chín là người nổi danh tài sắc, có nhiều quyền phép như chữa bệnh, xem bói... Khi về, cô thường múa cờ, múa quạt dâng Vua, dâng Mẫu, có khi lại thêu hoa dệt lụa rồi múa cánh tiên.
Có nhiều huyền tích về xuất thân của các Cô song cả hai được tương truyền đều là những tiên nữ bên cạnh Thánh Mẫu, Chầu Bà, thay quyền chấm lính bắt đồng, cứu dân độ thế. Cũng giống như màu sắc trên trang phục Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên và Chầu Chín Cửu Tỉnh, Cô Nhất mặc áo màu đỏ, cô Chín mặc màu hồng phớt (đôi khi mặc tượng tự màu hồng trên trang phục Chầu Cửu).
Trang phục Các Thánh Cô nói chung và Cô Chín nói riêng đều có thể là dạng áo tứ thân xẻ giữa mặc ngoài yếm, hoặc áo năm thân cổ đứng, áo dệt lụa, hoa. Hiện nay, để phân biệt với trang phục của giá Chầu, các Thanh đồng thường dùng loại áo năm thân cổ đứng dệt hoa chìm, hoặc áo tứ thân xẻ nhưng thêu ổ phượng, phượng bé, hoa nhỏ trong những cành rời, không phải cành lớn hoặc chùm lớn. Khi xưa các giá hầu Thánh Nữ đều không mặc quầy, hiện nay để tăng thêm phần yểu điệu, có thể dùng thêm quầy đồng màu. Đầu các Cô đội khăn xếp có đóng nét, để dải nét dài buông sau lưng, hoắc vắt sang bên phải, giắt lược trâm cài.
Các Thánh Cô cũng dùng dải lụa hoặc đai thêu, đeo vòng cổ hoặc diều sây (ít dùng), hoa tai vàng, tay có thể đeo hoa, cầm cây quạt múa uyển chuyển toát lên khí thái của vị tiên nga.
Để phân biệt các Chầu, các cô thường chỉ mặc áo gấm dệt hoa, hoặc thêu hoa, ổ phượng, đầu đóng khăn đeo nét cùng màu áo, có thể mặc quầy hoặc không tùy vào nhu cầu của mỗi Thanh đồng.
Trang phục giá hầu thánh cậu
Khăn áo hầu giá Cậu Hoàng Cả
Trang phục tiêu biểu của giá thánh Cậu: Áo trấn thủ viền cổ lá sen, dệt ổ phúc, thọ hoặc thêu quả đào, thọ đỉnh, tay, chân quấn xà cạp, đầu quấn khăn mỏ rìu
Tuy thường được thỉnh cuối trong vấn hầu nhưng giá Thánh Cậu lại luôn là điểm nhấn thú vị của nghi lễ Hầu Đồng. Đó được coi là những vị theo hầu Thánh Mẫu và Các vị Thánh trong Tứ Phủ, đôi khi là những người chịu trách nhiệm hầu cận, trông nom tại đền, điện.
Về số lượng cũng như huyền tích xuất thân của các Cậu có khá ít tài liệu và hầu như không có ghi chép, do đó, các Cậu thường không có đền riêng, mà được phối thờ trong đền của các vị Thánh khác. Thánh Cậu thường được hình dung là nam thiếu niên, nhanh nhẹn, xông xáo, mạnh mẽ, hiếu động.
Về cơ bản khi hầu thường kiều thỉnh Cậu Hoàng Cả, Cậu Hoàng Đôi, Cậu Hoàng Tư và Cậu Bé (Cậu Bé bản đền). Trang phục bên cạnh việc phân biệt theo màu đặc trưng của Tứ phủ, thì hầu như đều giống nhau. Gồm áo trấn thủ viền cổ lá sen, áo gấm vải dệt ổ thọ, ổ phúc hoặc thêu rồng, quả đào hoặc Thọ đỉnh, tay, chân đều đeo xà cạp ngộ nghĩnh, đầu quấn khăn mỏ rìu, cổ đeo khánh bạc, tay đeo lục lạc, khi múa lân, múa hèo, khi thổi sáo vui tươi ngộ nghĩnh. Khi xưa hầu các giá Thánh Cậu có dùng mạng, hoặc nét các Cô, vắt chéo như giống giá các vị Thánh Hoàng, tuy nhiên hiện nay đã ít khi dùng kiểu trang phục này.
Bên cạnh hai giá hầu tiêu biểu trên, Thiên Phủ còn có ông Hoàng Cả và ông Chín Cờn, thường được thỉnh về trước khi hầu các giá Thánh Cô và Thánh Cậu. Tuy nhiên, do ít khi giáng đồng hoặc trang phục cũng có nét tương đồng với khăn áo hầu các vị Hoàng Bơ, Hoàng Bảy... nên trang phục của hai vị này mời các bạn theo dõi ở bài viết sau.
Bài viết thuộc bản quyền của "Mẫu."
Tamlinh.org
