Trong dân gian lưu truyền rằng: Trong Tứ phủ thánh cô, cô Chín nổi tiếng vì tài phép, xinh đẹp và sắc sảo. Cô được con nhang đệ tử hết mực phong thờ, đền thờ chính tại Đền Cô Chín Giếng. Hãy cùng Tamlinh.org tìm hiểu Top 4 bản hát văn cô Chín hay nhất & phổ biến nhất.
.jpg)
Tiếng đồn cô Chín anh linh
Trong nam ngoài bắc phụng tình làm tôi
Tiên dù lánh hạc về trời
Hồn thiêng vẫn ở lòng người thế gian
(ảnh Đình Phúc)
Cô Chín là ai?
- Nguồn gốc: Tiên nữ trên thiên đình, con gái thứ 9 của Ngọc Hoàng Thượng Đế
- Ngày khánh tiệc: AL 09/09: Tiệc đản nhật Cô Chín | AL 19/09: Tiệc Cô Chín
- Phủ/ nơi cai quản: Thiên Phủ [天府]
- Hầu cận: Mẫu Cửu Trùng Thiên, hoặc Mẫu Sòng Sơn, hoặc Chầu Chín Cửu Tỉnh
- Lĩnh vực chính: Xem bói. Cho thuốc chữa bệnh. Tâu với Thiên đình về những kẻ phạm tội, thu giam hồn phách cho dở điên dở dại
Danh hiệu:
- - Cô Chín
- - Cô Chín Đền Sòng
- - Cô Chín Giếng
- - Cô Chín Rồng
- - Cô Chín Suối
- - Cô Chín Tây Thiên
- - Cô Chín Thượng
Cô Chín Sòng Sơn là Thánh Cô thứ chín trong hàng Tứ Phủ Thánh Cô [四府聖姑], sau Cô Tám Đồi Chè, trước Cô Mười Đồng Mỏ. Cô là Tiên Cô tài phép theo hầu Mẫu Liễu Hạnh. Cô có tài xem bói, 1000 quẻ Cô bói ra thì không sai một quẻ nào. Cô có phép thần thông quảng đại. Ai mà phạm tội, Cô về tâu với Thiên Đình cho thu giam hồn phách, rồi Cô hành cho dở điên dở dại. Khi Cô dạo chơi bốn phương khắp ngả trời Nam, về đến đất Thanh Hóa thấy cảnh lạ vô biên. Cô hài lòng, bèn hội họp thần nữ năm ba bạn cát, lấy gỗ cây sung làm nhà, mắc võng ở cây si.
Cô Chín được xem là người kề cận, hầu bên Mẫu Sòng (tức Mẫu Liễu Hạnh). Cũng có thuyết cho rằng Cô hầu bên Chầu Cửu hoặc Mẫu Thoải.
Cô Chín Sòng Sơn là một Thánh Cô có nhiều quyền phép. Những người có căn Cô Chín thường có khả năng xem bói, chữa bệnh và gọi hồn. Tuy nhiên, trong khi giáng hầu Cô Chín chỉ hay cho thuốc chữa bênh.
Hiện chưa thấy tài liệu nói về việc Cô giáng sinh vào một nhân vật nào trên trần gian. Như vậy, thân thế của Cô nghiêng về phía thiên thần. Ai cầu đảo cô đều sắm sửa lễ vật: Nón đỏ, hài hoa, vòng hồng hay võng đào.
Bản 1: Văn Cô Chín
Nguyên xưa giá ngự đền Sòng
Quyền cai cửu tỉnh hầu trong bơ tòa
Cây sung cô lấy làm nhà
Cây doi làm cửa trông ra ngoài đền
Thanh Hoa cảnh lạ vô biên
Đời vua Minh Mệnh lập đền thờ ngay
Mẫu thời ngự chín tầng mây
Cô nay mắc võng ngự rầy cây sung
Âm dưong có mạch giao thông
Chín mươi chín giếng công đồng chảy ra
Đền thờ đừong cái vô qua
Lối vào Thanh Hóa lối ra Ninh Bình
Đồi ngang sơn thủy hữu tình
Đôi bên Long hổ đua tranh chầu vào
Vốn xưa cô ngự Thiên Tào
Bởi sa chén ngọc cung cao đế đình
Cho nên cô mới giáng sinh
Tuổi vừa tám chín gia hình còn thơ
Trần gian uốn lữoi đong đưa
Ai mà không biết tình cô khó chiều
Có khi cô ngự cây kiêu
Ai đi đến đấy ra điều đơn sai
Cô về tâu mẫu thiên đài
Thu giam hồn phách bỏ ngoài giang tân
Làm cho mê mẩn tâm thần
Làm cho chuyển động tấm thân mơ màng
Biết ra phải đến kêu van
Cô tha thời được bình an lại lành
Tiên cô có phép tàng hình
Sai năm quan tướng lôi đình ở trong
Phép cô lục trí thần thông
Cô ảnh đầu đồng xem bói được minh
Ai mà lễ bái tâm thành
Việc gì cô cũng chứng minh phán truyền
Dù ai tiến cúng về đền
Mùi hương thấu đến tự nhiên cô về
Hương xông thơm ngát bốn bề
Ngự đồng truyền phán việc gì chẳng sai
Ai mà xem bói cầu tài
Cùng trong gia sự chẳng sai chút nào
Âm dương phần mộ thấp cao
Cô nay soi xét việc nào chẳng sai
Phép cô linh ứng đại tài
Tam tòa lục bộ khâm sai động đình
Dù ai đổi số nhân sinh
Tuy rằng chữ thập cải hình chữ thiên
Phúc cho vô lượng vô biên
Sai năm quan tướng về miền cây thông
Có khi cô hiện thung dung
Dạo chơi khắp hết đàng trong đàng ngoài
Khi cô ngự cảnh bồng lai
Gỉa người thục nữ trêu người tình nhân
Cát đằng duyên hợp tấn tần
Dong chơi khắp hết hải thần ngao du
Khi về cực lạc tây cù
Phủ Nghĩa cho đến Đông phù giáp ba
Phủ Giầy chốn ấy bao xa
Lên tâu xuống rộng vào ra vẹn mười
Có khi bién hiện ra ngừoi
Thảnh thơi cô lại ngự đồi cây thông
Đàng ngoài cho chí đàng trong
Ai mà biết đến cô Sòng độ cho
Làm tôi đệ tử thánh cô
Dâng văn sự tích thỉnh cô giúp đền.
Bản 2: Văn Cô Chín
Gió thu thoảng ngát hương lan
Trăng soi chín giếng nước vàng long lanh
Thanh hoa sơn thuỷ hữu tình
Có cô Chín Giếng anh linh khác thường
Xinh thời hầu cận Mẫu Vương
Dọn hàng quán mát âm dương núi Sòng
Cầm đàn luyện khúc năm cung
Gọi hồn non nước dục lòng thế nhân
Cung thương gió Sở mây Tần
Hồ cầm vọng nguyệt hoa xuân mỉm cươi
Sự lòng cố quốc đầy vơi
Sông thu nước chảy thuyền xuôi ngược dòng
Xế chiều sương tản tuyết đông
Cóng hồ tạm biệt tạ lòng quân vương
Líu lo chim én gọi đàn
Ử ơ tiếng vượn gọi con canh trường
Sáng trời gà gáy tan sương
Còn vang khúc nhạc canh trường đầy vơi
Tuy rằng theo Mẫu về trời
Anh linh xuất hiện núi đồi Thanh Hoa
Cây sung cô lấy làm nhà
Cây lan cổ thụ lắm hoa nhiều cành
Đền cô sơn thuỷ hữu tình
Đôi bên long hổ đua tranh chầu vào
Minh đường tụ thuỷ hợp giao
Cây si cô mắc võng đào hoạ ca
Tháng hai nô nức gần xa
Rước vào Ba Dội rước ra đền Sòng
Âm dương đôi mạch giao thông
Chín mươi chín giếng công đồng chảy ra
Giữa đường chính sứ người qua
Trăng thanh gió mát hiện ra bán hàng
Ninh Bình,Thanh Hoá,Nghệ An
Kẻ vô cầu tự rưóc chân nhang về thờ
Lòng người như nuớc mùa thu
Thấm nhuần cây cỏ bốn mùa tốt xanh
Tay tiên tỉa lá vin cành
Hoa tươi quả chín để dành đời sau
Chân cô lả bước tới đâu
Mở đường nhân nghĩa bắc cầu vinh hoa
Nón buồm vai quẩy lẵng hoa
Khi vào xứ Huế khi ra Bắc thành
Bóng hồng đủng đỉnh non xanh
Trăng in đáy nước long lanh suối vàng
Gót tiên dong duổi dặm ngàn
Hoa phô sắc tím lục lam da trời
Lòng trần đục lắm ai ơi
Vô duyên hồ dễ mấy người gặp tiên
Vì dân đã nặng lời nguyền
Bể sầu chưa cạn cõi tiên chưa về
Cô vân ảm đạm chiều hè
Muôn dân thành thị thôn quê ơn người
Anh hùng nữ kiệt ai ơi
Linh uy quét sạch bầu trời sáng trong
Hồng dương rực rỡ tây đông
Trăng sao vằng vặc bể trong muôn đời
Thắp hương khấn nguyện Phật Trời
Nôm ra kính chúc mấy lời văn ca
Cô về trắc giáng điện toà
Đem nước chín giếng ban ra mọi người
Lòng trần đã rửa sạch rồi
Tu nhân tích đức muôn đời hiển vinh.
Bản 3: Văn cô Chín
Chim kêu vượn hót trên ngàn
Dưới khe cá bạc cá vàng chầu lên
Tam thai ngũ nhạc án tiền
Trăng thanh gió mát quần tiên hội đồng.
Khi vui ngự chiếc xe rồng
Lúc buồn gảy khúc đàn thông,tỳ bà
Ngự đồng yến vũ,oanh ca
Khoan thai cô lại về tòa sơn trang.
Rong chơi mười tám cửa ngàn
Tam thập lục động sơn trang phép mầu
Trở về Quán Cháo,Đền Dâu
Danh lam cổ tích một bầu cảnh tiên.
Cửu Tỉnh,Mẫu đã ban truyền
Quyền cô chấp chính khắp miền trần gian.
Dầu ai hữu sự kêu van
Cô thương những kẻ trần phàm u mê.
Những khi khuya sớm đi về
Thập phương tiến bái cô xóa đi lỗi lầm.
Ai mà ngạo ngược cường hung
Coi thường cô Chín đền Sòng không thiêng.
Hành cho điên đảo,đảo điên
Trăm muôn thứ bệnh liên miên tháng ngày.
Giận ai cô đã ra tay
Làm cho đau ốm hẹn ngày mạng vong
Làm cho bệnh ốp vào trong
Cơm ăn chẳng đựoc khiến lòng đầy vơi
Khi lạnh lúc toát mồ hôi
Đập đầu lạy đất bái trời mà kêu
Tìm cô cầu đảo bái kiều
Cô về phán bảo những điều nhỏ to
Cô thương chỉ bảo dặn dò
Nước tiên chín giếng cô cho lại lành.
Tiếng đồn cô Chín anh linh
Trong Nam,ngoài Bắc phụng tình làm tôi
Tiên dù lánh hạc về trời
Hồn thiêng vẫn ở lòng ngừoi thế gian.
Bản 4: Văn cô Chín
Bóng gương nga soi miền Nam Việt
Gặp bạn hiền ai biết rằng ai
Có tiên than nữ đan đài
Quản cai chín giếng nơi ngoài Sòng Sơn
So bề tài sắc ai hơn
Hoa ghen mặt ngọc liễu hờn mày châu
Cung tiên giá ngự long lâu
Sửa sang xiêm áo về chầu Mẫu Vương
Cảnh tiên thú vị lạ nhường
Cô đà dạo khắp bốn phương xa gần
Phép cô giá vũ đằng vân
Cứu người ngoài Bắc hiển thần cõi nam
Dấu thiêng cô để trong am
Cây si đánh dấu ngàn năm thành chồi
Nền son liệt truyện hẳn hoi
Ngũ hành bát quái luân hồi Đồ Thư
Phép cô biến hiện thần cơ
Nhờ ơn Quốc Mẫu đã dư thế thần
Tiên cô cứu trợ người trần
Ai hay nhủ bảo ,biết thân giữu gìn
Vâng lời Mẫu nhủ cô lên
Nhờ tay tạo hóa được lên Châu Trần
Muôn nhờ gặp chốn thanh tân
Nhường xa bạn học nhường gần bạn tiên
Ba trăng đã ước mười nguyền
Miếu thờ cô lập thạch bàn cây si
Sòng Sơn rừng suối đi về
Một mầu hương lửa bốn mùa gió trăng
Thanh tân lịch sự nào bằng
Lấy cây làm tán lấy trăng làm đèn
Thiếu cổ thụ cam toàn
Một màu hương khói bốn bên suối rừng đàn thông
Phách trúc vang lừng
Chim dâng quả cúng vượn dâng hoa hầu
Tiếng đồn khắp hết đâu đâu
Kẻ xin phép lạ người cầu bùa thiêng
Nén hương bát nước khấn nguyền
Lễ kêu cô chín trình lên bơ tòa
Tàn nhang nước thải ban ra
Uống vào bệnh đỡ ngay đà bình yên
Xin cô chắc giáng điện tiền
Cây si giếng nước là nền dấu xưa
Đồng cô hương khói phụng thờ
Mấy người đã dễ được nhờ lộc vinh
Trần gian lễ bạc tâm thành
Cô lên thượng tấu thiên đình thánh cung
Tai trừ lộc hưởng thiên chung
Bát thiên thụ hưởng thiên xuân thọ trường.
Múa quạt dâng văn cô Chín
Quạt tầu ba sáu nan xương
Cô cầm tới quạt cô thương thanh đồng
Quạt xanh quạt trắng quạt hồng
Quạt trắng dưới thoải quạt hồng trên thiên
Đôi tay múa lượn cánh tiên
Lầu lầu thu nguyệt thượng thiên trên trời
Cánh tiên bay bổng tuyệt vời
Nhác trông tựa thể giáng người tiên nga
Quạt cho gió lộng sơn hà
Quạt cho nam nữ trẻ già vui tươi
Quạt cho chim hót hoa cười
Quạt cho mát rượi lòng người thế gian
Quạt cho sóng lặng bể an
Trăng sao sáng tỏ xua tan mây mờ
Trần gian căn số phải thờ
Chưa ra hầu hạ còn cơ còn đầy
Tưởng rằng thẹn gió e mây
Ai ngờ phút nhớ phút khuây chẳng ngờ
Khi vui múa quạt múa cờ
Múa quạt tiến mẫu múa cờ tiến vua
Dệt gấm thêu hoa:
Đền thờ khung cửi bằng vàng
Thoi ngà nạm ngọc thừa nhàn thêu hoa
Về đồng xe chỉ luồn sa
Chỉ thêu ánh tuyết kim sa ánh vàng
Mũi kim (thêu) đưa xuống nhẹ nhàng
Đưa lên khéo léo đảm đang thay là
Cô thêu thỏ lặn ác tà
Thêu non thêu nước thêu hoa thêu người
Tiều phu kiếm củi trên đồi
Sóng cồn mặt nước cá bơi giữa dòng
Cô thêu mấy áng mây hồng
Thêu nàng chức nữ ngự cung Quảng Hàn
Tay tiên dệt lụa thêu loan
Cát hồng tiên nữ tòa vàng vua cha.
Nghi thức hầu bóng
- Cô Chín rất hay ngự đồng. Hết các thanh đồng khi hầu thánh đều có hầu giá Cô Chín.
- Khi ngự đồng, Cô múa quạt tiến Mẫu, múa cờ tiến Vua; có khi thêu hoa dệt lụa rồi lại múa cánh tiên.
Trang phục và phụ kiện
- - Áo hồng phơn phớt màu đào phai
- - Đôi quạt
Đền thờ cô Chín ở đâu?
- Cung Cô Chín tại Phủ Quảng Cung (Ý Yên, Nam Định)
- Cung Cô Chín tại đền Mẫu Sòng Sơn (Bỉm Sơn, Thanh Hóa)
- Đền Mẫu Cửu: đền chỉ cách đền Sòng 500-1000m. Nếu từ Hà Nội về Thanh Hóa, Mẫu Sòng nằm ở bên phải đường thì đền Cô Chín Sòng nằm bên trái. Đây là nơi thờ chính của Mẫu Cửu, Chầu Cửu. Do danh tiếng của Cô Chín Sòng Sơn quá lớn, nên đôi khi chúng ta chỉ nghĩ rằng đây là nơi thờ chính của riêng Cô Chín. Hiện nay, trong cung cấm của đền là nơi thờ Mẫu Cửu. Còn Chầu Cửu có một cung riêng ở bên tay trái của cung Cô Chín.
- Đền Chín Giếng: cách đền Sòng Sơn khoảng 2km, nổi tiếng linh thiêng nhất nhì xứ Thanh Hóa. Tên của ngôi đền bắt nguồn từ 9 miệng giếng thiêng quanh năm đùn nước không bao giờ cạn. Đền Cô Chín được khởi công cùng đền Sòng dưới thời Cảnh Hưng, triều vua Lê Hiển Tông (1740-1786) và chính thức tu sửa vào năm 1939.
