Hầu đồng là một trong những nghi lễ quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu - Tam Tứ Phủ. Vậy để được mở canh hầu, các đồng thầy sẽ phải làm những nghi lễ gì để xin nhà Thánh đồng ý và giáng bóng cho các ghế, các tân đồng? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài hướng dẫn mở canh hầu với dòng đồng Tiên Hương
Tranh Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn - Sơn Trang (Tranh Hàng Trống)
Chuẩn bị trước khi mở canh hầu:
- Trước khi chuẩn bị bắc ghế cha ngồi bắc ngôi mẹ ngự, ghế nhà ngài phải giữ thân tâm và thân thể sạch sẽ, ăn uống vệ sinh nên ăn chay 3 ngày trước khi hầu.
- Quần áo lót mặc trong nên để riêng một bộ chỉ mặc lúc hầu.
- Đồng nhân phải kiểm tra soát lại đầy đủ tất cả vật phẩm cần dùng trước khi vào hầu.
- Trước khi hầu lễ sớ hầu và phát nguyện.
Lễ sớ - 1 khấn lạy từ trên xuống dưới:
Con lạy chư phật.... tiên Thánh Tam phủ công Đồng tứ phủ vạn linh
Con lạy đức Ngọc Hoàng Thượng Đế Vua Cha Hai Vị quan Nam Tào Bắc Đẩu.
Con lạy Tam Tòa Thiên Tiên Thánh Mẫu, Ngũ Vị Tôn Ông Hội Đồng Quan Lớn
Con lạy Đức Thánh Đại Vương Trần Triều Hội Đồng Văn Võ chư vị Thánh Nội Giáo cửa Thượng Từ Kiếp Bạc
Con lạy Đức chúa Sơn Trang đồng lạy tứ Phủ Tiên chúa
Con lạy tứ Phủ chầu bà ... Tứ phủ Thánh Hoàng .... Tứ Phủ Thánh cô ... Tứ phủ Thánh cậu .... Con lạy sơn trang bát bộ, thập nhị Tiên nàng sơn gia bộ chúng .... (có Thánh bản cảnh thì lạy Danh Thánh. Ví dụ như: Cô Minh Lương, Chúa Tây Thiên, Cô Mỏ Than ... khai vào thứ tự trước sau cho hợp lý).
Con lạy chư Tiên thánh tứ phủ linh Thần Nam Việt
Con lạy Chư Tiên Thánh trên ngàn dưới thoải, 36 cửa rừng 72 cửa bể, các động các tòa.
Con lạy thượng ban quan lớn hạ ban các quan .... Thanh xà Bạch xà đại tướng ngũ lôi Thiên tướng ngũ hổ Thần quan, năm dinh quan lớn mười dinh các quan.
Con lạy các chầu quan gia, chầu thủ Đình Thủ Đài thủ Ấn thủ tín thủ hộp thủ kỳ thủ roi thủ đao thủ kiếm thủ môn thủ hộ.
Con lạy các Quan Hành Sai Cửa Đình Thần tứ phủ nội từ.
Con kính lạy Dương niên vương hành khiển chí Đức tôn Thần
Dương cảnh Thành Hoàng tối linh Đại vương
Con lạy Thổ công thổ địa bản sứ tri nguyên phúc đức chính Thần
Con lạy chầu bà cô tổ dòng họ ......(dòng họ đồng nhân chuẩn bị bắc ghế)
Con nhang Đệ tử Hồng Hà bảo điện con tên là : ...... Tuổi ....cư tại ..... Xuân (hay hạ thu đông) Thiên cát nhật, con nay tu thiết đàn chay lễ mặn thỉnh Phật tuyên kinh bát nước cơi trầu tờ vàng cánh sớ ... (có ngựa mã thì kê vào) cung nghinh Đình Thần liệt giá trắc giáng.
Thứ tự quang lâm giáng đóng đầu dương đồng con là .... Hội đồng chuẩn nạp tá khẩu thông truyền nay con xin phát nguyện … (nguyện gì thì nói lên) hoặc sám hối những tội nỗi đã mắc từ vấn hầu trước đến vấn hầu này cũng nói lên và xin nguyện
*****************************
Khấn nguyện xong lễ sớ tam ban ngũ lễ rồi mang hóa.
Sau rồi bình tĩnh thanh thản hướng về các ngài và chắp tay xin phép Phật Thánh, xin phép đồng thầy pháp sư thủ nhang cùng các thủ điện cung văn tứ trụ đồng anh lính chị lính ghế tứ phủ hai hàng, (nếu đi xa dân thôn bản hạt) bách gia trợ duyên canh đàn khóa lễ để vào Hầu Thánh rồi tự phủ khăn.
Khăn phủ diện các giá Thánh Nam hội Đồng Trần Triều và ngũ vị tôn Ông hội đồng Quan lớn cùng giá Hoàng giá cậu là phải tự phủ khăn (ngoài mình chỉ có Đồng thầy phủ khăn hộ khi muốn xin lộc còn không được ai cầm vào khăn cả, nếu có thể tự phủ khăn tất cả các giá càng tốt).
Trong khi hầu đồng cần chú ý
Theo dòng đồng mà mở khăn hầu các giá, nếu muốn hầu các giá khác nhất là tân đồng thì có lời xin phép đồng Thầy, nếu đồng Thầy cho phép mới được hầu, không thì bái hương tiễn Thánh.
- Trước khi lễ Thánh hầu giá đầu tiên phải tống khẩu (xúc miệng bằng rượu cho sạch miệng)
- Hầu giá nào cũng phải đưa tay lên xin phép đứng dậy tấu hương dâng hương tế Thánh.
- 1 dâng hương ba quỳ chín lạy tam ban hoặc bốn quỳ 12 lạy tam ban (đi lùi 2 bước tiến ba bước)
- Lễ dâng hương tấu Thánh đủ 4 lần thể hiện dâng hương về 4 phủ Thiên - Thoải - Nhạc - Địa.
- Lễ dâng hương ba lần là lễ tam ban (thượng hạ trung).
- Chân bước không cao quá bàn loan, tấu hương khai quang, chứng sớ rồi múa đao cờ kiếm .... tùy từng giá.
- Cách đứng: Chân lật chân trụ chân vắt chân bàn thạch tùy từng giá.
- Trước khi thưởng trà uống tửu phải làm động tác khai quang (làm sạch vật trần).
Phong thái và lề lối khi vào các giá hầu đồng
Các giá hàng Quan hàng Hoàng hàng Cậu khi ngự toạ thì ngồi (có thể xếp bằng hoặc vắt chéo, riêng quan Lớn Đệ Nhất và Quan lớn Đệ tứ phải ngồi xếp bằng không vắt chéo).
Giá Đức Ông Nhà Trần và giá Quan lớn Đệ Nhất, chầu Bà Đệ Nhất không ban khen tiền (tiền vỗ gối).
Múa đao giá Quan Ngũ không được chỉ mũi đao vào công đồng và chống chuôi đao xuống sập công đồng gây ra động đàn (võ tướng dùng đao chống chuôi đao xuống đất chỉ chống khi gặp cấp trên nên buông đao để bái yết hoặc chống khi chấp nhận buông đao thua trận). Chú ý tránh rơi đao ra sập công đồng (nếu thí đao thì buông đao cho rơi ngoài sập nhưng phải múa võ). Nếu đang hầu mà rơi đao kiếm trên sập thì hầu dâng phải lấy gạo muối ném ra ngoài sân.
Các giá hàng Chầu, hàng Cô khi ngự tọa phải ngồi quỳ (riêng các hàng Chúa và Chầu Nhất, Chầu Tam, Chầu Tứ có thể không quỳ mà ngồi xếp bằng).
Các giá hàng Quan, hàng Hoàng hàng Cậu khi hiến trà, tửu đủ 3 lần mỗi lần xong phải hạ chén xuống bàn rồi tiếp lần sau.
Các giá hàng Chúa hàng Chầu hàng Cô hiến trà nước đủ 3 lần liên tiếp (không đặt xuống bàn) mỗi lần hiến dâng mời công đồng trước, nếu các chúa bà Sơn Trang ngự rượu nồng có thể tùy hứng.
Chú ý hầu giá Hoàng nghe văn có đoạn:" tam bôi rót chén rượu đào dâng lên hầu Mẫu rồi mới dâng Hoàng là rước quan Hoàng xơi", ghế hầu nghe đến “dâng lên hầu mẫu” thì tay nâng chén dâng lên công đồng, đến đoạn “rước Hoàng xơi” thì mới uống, nhiều người không biết cung văn vừa mới hát đến đoạn "dâng lên hầu mẫu" thì ghế hoàng đã uống trước rồi. Các Hoàng bách bộ ngự tửu ngâm thơ uống rượu tùy hứng.
Khi hầu giá về thoải như giá Cô bơ hay Chúa Thác bước đi thấp, gần, nhẹ, nhanh bay bay, người ta gọi là điệu đi thoải.
Khi hầu về các Chầu chân vắt sau gọi là chân trụ đi lại đứng có nhịp, nhún nhẩy nhẹ nhàng, còn đi chân cao, thấp bằng mũi gọi là chân ngàn, xòe di bàn chân sát xập gọi là chân xuyến. (hầu Chúa chậm chạp, hầu Chầu nhẹ nhàng khoan thai không lắc mông lắc vú), không đi chân xuyến ngang sập công đồng như kiểu con cua bò ngang nếu đi chân này phải đi vòng quanh xập hoặc chéo xập, nếu đi chân xoắn quẩy nên để ba năm cho chắc đồng rồi hẵng đi.
Khi hầu cô thì cũng chân ngàn nhưng thêm chân nhẩy dây.
Khi hầu giá cô Bơ điệu bộ khoan thai nhưng cấm cười. Nghe văn mà hầu, khi văn hát:" chân cô bước xuống thuyền" hát đến đoạn “Chèo mở lái ra” bắt đầu mới mở lái để chèo chứ không phải cầm chèo là chèo lấy chèo để.
Các giá hàng Quan trước khi múa đao kiếm phải quỳ một chân xin phép (tổ truyền đạo võ) múa đao múa kiến nhẹ nhàng uy nghi không cần cầu kỳ như đánh võ.
Giá Cậu phải lễ đủ ngũ bái, có thể đi chân lò cò khi múa hèo.
Hầu Thánh phải tránh lỗi đồng
Khi hầu phát tiền lộc, dâng lên công đồng trước rồi mới phát theo thứ tự đồng thầy, thủ nhang, pháp sư, cung văn, tứ trụ rồi mới bách gia. Chú ý: tiền phát cho đồng thầy hay thủ nhang đạo quan đều phải đưa bằng đĩa. Sau đó nghe văn thưởng thêm hoặc gọi người ban khen riêng hay ban khen cho bách gia thì tùy.
Khi hầu không tung tiền vào mặt tượng, không tung lên công đồng. Đó là hành động bất kính. Dù là Thánh Hoàng, Thánh Cô hay Quan lớn thì trên công đồng vẫn là Vua là Mẫu ngôi cao, người hầu được thân ứng bóng một ly một lai chứ không phải là ông Thánh mà muốn làm gì cũng được.
Nghiêm cấm quay mông quay đáy vào công đồng, chỉ mũi đao mũi kiếm vào công đồng và chống đao xuống đất.
Hầu bình tĩnh không vội và đừng cố tỏ ra nguy hiểm lại phản tác dụng, nhất là giá Ông Hoàng Bẩy đừng quá lố vì các quan hành sai bản đền luôn đứng ở đó giám sát và chấm lỗi trong khóa thi kỳ hội.
Hầu là phải sang bóng linh đồng, múa hay múa tài múa đẹp chưa chắc đã có bóng.
Quan trọng là toàn tâm toàn ý chỉ nghĩ đến hầu, lúc đó mới bước vào thể thiền động đón bóng bảo trợ và năng lượng được, nếu có thần thái và sắc diện là tốt nhất.
Không ai dạy hầu được vì mỗi người, mỗi dòng đồng mỗi lề mỗi lối. Là do nhà Ngài ứng bóng và căn cơ duyên nghiệp của mỗi người, nhưng cố gắng đừng phạm hỗn đồng là mắc tội với Thánh.
Không phán truyền bừa bãi và quát mắng, mình hầu Thánh nhất là khi dâng hương khai quang hay múa đồng cấm để ý những người dưới sập công đồng.
Đặc biệt ghi nhớ trước khi hầu có hai việc phải làm:
- 1. Ngày hôm trước: làm mâm cơm thỉnh Hội Đồng gia tiên & bà Cô tổ ông Mãnh tổ xin phép mai bắc ghế hầu.
- 2. Trước ngày hầu có lễ xin Thánh tại chốn tổ và lễ mời Thầy.
Cuối cùng, các con đồng hãy nhớ: Cách hầu đẹp xấu không quan trọng, quan trọng là toàn tâm toàn ý vào các giá hầu, tránh lỗi - hồn đồng. Các dòng đồng khác thì tùy vì mỗi miền sẽ chuẩn bị và hầu khác nhau và mỗi vùng cũng hầu khác nhau ví như Hà Nội hay Nam Định hầu xuôi, Hải Phòng hầu ngược.
Vậy nên dòng đồng Tiên Hương thì hầu xuôi lên không sợ sánh với dòng đồng khác.
Biên chép theo lời giảng của Đồng thầy Trần Thêm – Tự Tuệ Trần.
Bản quyền thuộc về đồng thầy Tự Tuệ Trần (đã được đăng ký bản quyền)
